İlk Örnekleri

Asya’dan çıkıp Anadolu’ya göç eden Türkler yepyeni bir ortama girdiler. Göçer durumdan yerleşik döneme geçtiler. Din, dil, çevre, iklim ve kültür farklılıklarına rağmen kendilerini tanıtmak ve kabul ettirmek durumunda idiler.
Ahilik teşkilatı esnaf-sanatkarlar arasındaki birlik ve beraberliği tesis etmenin yanında, ticaret ahlakına uygun çıkar, kalfa ve usta yetiştiren icazet veren bir kurumdur. Herhangi bir sanata çırak olarak başlayan kişi kalfa ve usta olabilmek için bu heyetten icazet almış, törenle şet kuşanarak kademe yükseltmiştir.

Toplumdaki yeri

Standart mal üretmeyen, müşterilerine iyi davranmayan esnaflara çeşitli cezalar verilmiştir. Suçların tekerrürü halinde meslekte men cezaları bile uygulanmıştır. Günümüzde ise ahilik ve lonca teşkilatlarının görevini Yaran Meclisleri üstlenmiştir.
Yaran, kardeş, dost, arkadaş demektir. Mana olarak Türk örf adet ve geleneklerinin İslam ahlak ve fazileti ile bütünleşerek sevgi, kardeşlik, birlik ve beraberlik içerisinde yaşatılan milli kültür mirasımız, ilim ve irfan yuvası, edep ve terbiye ocağıdır.

Yapısı

Yaren meclisi 24 Oğuz boyunu temsilen kurulmuştur. Bir büyük başağa, bir küçük başağa ve 22 Yaran’dan oluşmaktadır.
Büyük baş ağa; ahi baba vekilini ve hanlar hanını;
Küçük baş ağa; Esnaf kahyasını, yaran reisi ise yiğit başını temsil eder.
Bir de yarenin hizmetini yerine getiren yaran çavuşu vardır. Yaren değildir. Ama bu mecliste yarandan ayrı tutulmaz.

Yaren Ocağı

Yaran ocakları her yıl aralık ayı itibari ile yakılmaya başlanır. 12 haftadan ibarettir. Her hafta cumartesi günü 2 yaran, yaran ocağında misafirlerini ağırlar ve yakılan yaran ocağının masrafını üstlenir.

Ocağın yakılışı

Yaran meclisleri akşam namazı itibari ile Çuhadar oğlu peşreviyle başlar, sabah namazı itibari ile Cezayir marşı ile sona erer.

Usta-Çırak ilişkisi

Yaran meclisi 3 sekizden oluşur (usta, kalfa ve çırakları) iki başağalar arasında ustalar, küçük başağanın sağ tarafında kalfalar, büyük başağanın sol tarafında çıraklar teşekkür eder.

Yaren Düsturları

Yaran meclisinde ahiliğin an düsturu ve olması gereken 3 açık 3 kapalı düsturu vardır. Açık olan düsturları alın, kalp ve kapısı her zaman açık, eli, dili, beli her zaman kapalıdır. Bundan dolayı en büyük terbiye disiplin ocağı olarak bilinmektedir.

Özellikle Çankırı’da bilindiği için evlenecek delikanlıya kız babası damadı olacağı delikanlının yaran ocağına katılıp katılmadığını, yaran meclisindeki o terbiye ve disiplini tadıp tatmadığı sorulur yaran meclislerine katılmayanlara kız verilmezdi.
Bu nedenledir ki ; “Kız anadan öğrenir sofra sofra düzmeyi Oğlan babadan öğrenir sohbet gezmeyi” sözü Çankırı’da darb-ı mesel haline gelmiştir.

Sonuç ve Önem

Yaran sosyal düzeni ve güvenliği sağlam insanı hayata hazırlama halk mutfağı, halk tiyatrosu, halk edebiyatı gibi değerleri içinde yaşatan ve ileri kuşaklara aktarmaya çalışan sosyal bir kurumdur.
Ve asıl yaranlık bir ömür boyu sürer…

Yaren Başağası

Davut KİBAROĞLU

kibaroglumak.18@gmail.com

Yaren Küçük Başağası

Caner SEÇEN

secen_bjk@hotmail.com

Yaren türkülerimizi dinlemek için tıklayın